Son yıllarda interneti temel alan ve yenilikçi çözümler üreten projeler başarı hikâyesi yazıyor. Bu projelerin hayata geçmesinde büyük payı olan melek yatırımcılar, risk ve girişim sermayeleri de parlak bir fikri olan kişilere destek veriyorlar.
İnternet ve mobil teknolojileri geleneksel ekonomik dinamikleri temelden değiştirmeye devam ediyor. Dünyada ve ülkemizde hızla artan internet kullanımı, internet tabanlı yeni iş modelleri açısından büyük fırsatlar sunuyor ve bu fırsatlar giderek artıyor.
Türkiye’de yaklaşık 38 milyon internet kullanıcısı bulunuyor. Bunlardan 9 milyonu internet sitelerine üye, 3 milyonu ise internetten alışveriş yapıyor. Bu rakamlar her geçen gün hızla artarken e-ticaret sitelerinin sayısı da hızla çoğalıyor. Türkiye’de e-ticaret pazar hacmi son 6 yılda 16 kat artış gösterdi ve 2012 yılının ilk 7 ayında 25 milyar liraya ulaştı. Türkiye, oransal olarak Hindistan’dan sonra dünyada en hızlı büyüyen ikinci e-ticaret pazarı olurken, son 2 yılda sektöre yaklaşık 1 milyar dolarlık yabancı yatırım yapıldı.
İnternet projeleri, geleneksel anlamda bir işyeri açmaya göre çok daha düşük maliyetle kurulma ve işletilme avantajına sahip. Bununla birlikte bir işyeri belli bir lokasyonda bulunan kişilere hizmet verebilirken, internet aracılığıyla tüm dünya ulaşmak mümkün.
Projesi olana sermaye desteği
Son yıllarda gerek dünyada, gerekse de ülkemizde interneti temel alan ve yenilikçi çözümler üreten bir çok proje çok başarılı sonuçlar aldı. Bu konuda yatırımlar hızla büyüyor. Melek Yatırımcı, Risk Sermayesi, Girişim Sermayesi gibi kavramlar bu kapsamda sıkça duyulmaya başlandı. Bu yatırımcılar parlak bir fikri olan fakat yeterli sermayesi bulunmayan kişilere destek veriyorlar.
“Melek yatırımcı” girişimcilerin dostu oldu
“Melek yatırımcı” kavramı 1980’lerde ABD’de literatüre girdi. İngiltere’de 1900’ların başında tiyatro oyunlarında yapımcılık üstlenerek destekleyen varlıklı kişilere “melek” denilirdi. Buradan ilham alınarak, 1981 yılında ABD’de bir üniversitede yapılan ve girişimcilerin başlangıç sermayelerini nasıl bulduklarını ortaya koyan bir raporda bu kavram ilk defa kullanıldı ve girişimcileri başlangıç aşamasında destekleyen yatırımcılar için melek tabiri kullanılmaya başlandı.
Bu kavram internet teknolojilerinin yaygınlaşması ile tüm dünyada oldukça popüler hale geldi. Google, facebook, twitter gibi önemli yatırımların bir çoğu başlangıçta bu tür desteklerle büyüdü. Aklında para kazanabilecek bir iş fikri veya projesi olan, fakat yeterli kaynağı bulunmayan girişimciler bu yatırım modeli sayesinde tanıdıklarına ve aile çevresine olan bağlılıklarını azaltarak, başarı şanslarını artırıyor.
Girişim ve risk sermayeleri de destekliyor
Girişim (private equity) ve risk sermayeleri (venture capital) ise bir tür yatırım ortaklığı ve burada da amaç büyüme potansiyeli olan işlere borç vermek yerine sermaye koyarak yatırım yapmaktır. Risk alarak yüksek getiri elde etmek hedeflenir. Girişim ve risk sermayeleri arasında çok fark bulunmamakla birlikte, risk sermayesini şirketin başlangıç aşamasına, girişim sermayesini ise şirketin daha ileriki aşamalarına yatırım yapan fonlar olarak tanımlamak mümkün. Melek yatırımcılar ise genellikle parlak iş fikri daha hayata geçmeden destek veriyor. Yatırım yapan ilk ikisinde tüzel şahıs iken melek yatırımcılar ise gerçek şahıslar.
Melek yatırımcılara vergi muafiyeti getirildi
Ülkemizde Girişim Sermayesi Yatırım Ortaklıkları SPK’nın izniyle kurulabiliyor. Son dönemde ise melek yatırımcılara önemli vergi muafiyetleri getirildi. 29 Haziran 2012 tarihinde yayımlanan bir kanun ile bireysel katılım yatırımcısı tam mükellef gerçek kişiler yani “melek yatırımcılar” ortak oldukları anonim şirketlere ait hisselerini en az iki tam yıl elde tutmaları şartıyla hisselerinin %75‘ini kazançlarından indirebilecekler.
Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı, TüBİTAK ve KOSGEB tarafından belirlenen araştırma, geliştirme ve yenilikçilik programları kapsamında projesi son 5 yıl içinde desteklenmiş kurumlara ortak olan bireysel katılım yatırımcıları için bu oran %100 olarak uygulanacak. Yıllık indirim tutarı ise 1 milyon lirayı aşamayacak.
Bireysel katılım yatırımcısı lisansı alınması gerekiyor
Bireysel katılım yatırımcılarının vergi desteklerinden yararlanabilmesi için, şirketlere ortak olmadan önce Hazine Müsteşarlığına başvurarak bireysel katılım yatırımcısı lisansı almış olmaları gerekiyor.
Hazine Müsteşarlığı tarafından bu düzenlemelere yönelik Bireysel Katılım Sermayesi Yönetmeliği hazırlandı. Taslak aşamasında olan yönetmelik ilgili kurumlardan görüş alınma aşamasında. Düzenleme ile yüksek risk içermesi nedeniyle finansmana erişimde sıkıntı yaşayan başlangıç ve büyüme aşamasındaki girişimler için finansal bir araç olan bireysel katılım sermayesinin desteklenmesi amaçlanıyor.
Bu projeleri destekleyenler geleceğin kazananları olacak
Aslında bu tür yatırımlar oldukça riskli yatırımlar. Başta ABD olmak üzere dünyada yapılan araştırmalar bu tür yatırımların yarısından fazlasının zarar ettiğini ortaya koyuyor. Fakat kısa sürede başarılı sonuçlar alan projeler de çok fazla. Gelecekte tüm dünyada ve ülkemizde internet kullanımı ve e-ticaret rakamlarının çok hızlı artacağı görülüyor. Gelişen bankacılık hizmetleri ve artan kredi kartı kullanımı da bu süreci destekliyor. Bu kapsamda interneti temel alan ve yenilikçi projeler üretenler gelecek dönemlerin kazananları olacak. özellikle doğru ve tutarlı projelere yatırım yapılması büyük fırsatlar doğuracak.
Yatırım fonlarının Türkiye’deki internet ve teknoloji yatırımları da son yıllarda giderek artıyor. Ekonomik büyüme, artan internet kullanımı, genç nüfus, artan eğitim imkanları, internet, mobil ve teknolojik altyapı yatırımlarının hızla büyümesi yabancı yatırımcıların ilgisinin Türkiye’ye yönelmesine neden oldu. Bazı şirketler önemli oranda yatırım çekmeyi başarabildi. Yukarıda belirtilen ve bireysel katılım yatırımcısını teşvik eden düzenlemeler ile ülkemizdeki internet ve teknoloji yatırımları daha da hızlanacak. Bu durum gelecekte dünya çapında başarılı projelerin hayat bulmasına da imkan sağlayacak.
Gürdoğan YURTSEVER