İşletmelerin vadeli alacaklarını tahsil edememe riskine karşılık önemli bir enstrüman olarak gelişen alacak sigortaları ile işletmeler risklerini daha iyi yönetebiliyor. KOBİ’lerin alacaklarını tahsil edemediklerinde karşılaşabilecekleri riskleri büyük oranda azaltıyor.
Alacak sigortası KOBİ’lerin bankalardan kredi almalarına imkan sağlıyor ve yüksek riskli müşteriler ile çalışmasının önüne geçiyor. Bu da zaten yeterince güçlü olmayan KOBİ’lere can suyu oluyor. KOBİ’ler alacak risklerini de daha iyi yönetebiliyor.
Alacakların zamanında tahsil edilmesi işletmelerin faaliyetlerini sağlıklı bir şekilde sürdürebilmeleri için büyük önem taşıyor. Ticari alacaklarını zamanında tahsil edemeyen işletmeler borçlanabiliyor, ilave maliyetlere katlanıyor ve faaliyetlerini yürütmekte zorlanabiliyor.
Özellikle ekonomik belirsizliklerin arttığı dönemlerde tahsilat riski daha da artıyor. Bu nedenle ticari alacaklarını tahsil edememe riskini yönetmek işletmeler açısından önem ve öncelik verilmesi gereken konuların başında geliyor.
Alacakların tahsil edilmemesi riskinin yönetilmesi açısından en önde gelen araçlardan birisi de “alacak sigortası” yaptırmak. Alacak sigortaları alacaklarını çeşitli nedenlerle tahsil edemeyen işletmelerin risklerini teminat altına alıyor ve güvence sağlıyor. İşletmeler belirlenen primi ödeyerek alacaklarını sigorta yaptırabiliyor.
Ödenmeyen alacaklar olduğunda sigortalı işletmeye tazminat ödeniyor. Bu şekilde şüpheli veya tahsil edilemeyen alacakların işletmelere tekrar geri dönmesine ve faaliyetlerde kullanılmasına imkan sağlıyor. Sigorta şirketleri ve bankalar aracılığıyla bu sigortaları yaptırmak mümkün oluyor.
ALACAK SİGORTALARI HIZLA BÜYÜYOR
Alacak sigortaları, hem yurt içi piyasalara satışları hem de yurtdışına yapılan ihracat nedeniyle vadeli alacakları bulunan işletmelerin risklerini azaltmada önemli rol oynuyor. Bu nedenle son dönemlerde alacak sigortalarına olana ilgi hızla büyüyor.
Vadeli çeklerin yerine alacak sigortaları kullanımı giderek daha fazla tercih ediliyor. Alacak sigortalarından faydalanan ve alacaklarını sigorta yaptıran işletmeler hızla artıyor. Hemen her sektörden işletme bu yola başvuruyor. Ticari alacak sigortası poliçeleri Bankalar tarafından ikinci derece teminat olarak kabul ediliyor. Bu şekilde işletmeler poliçelerini teminat göstererek bankalardan kredi de alabiliyor.
ALICININ ÇEŞİTLİ RİSKLERİ SİGORTALANIYOR
Alacak sigortaları ile alıcının sözleşmede belirtilen şartlarda mal ve hizmet bedelini ödemeyerek temerrüde düşmesi, iflas etmesi, tasfiyeye girmesi, borç ödemede acze düşmesi, konkordato ilan etmesi gibi nedenlerle oluşabilecek riskler sigortalanıyor. Sigortacı tarafından belirlenen limitler içinde ve muafiyetlerin üstündeki kısım için teminat sağlanıyor.
Böylece tahsilat riskinin yönetimi daha etkili ve düzenli bir hale geliyor. Açık hesap, çek, senet veya vadeli çalışan her işletme için alacak sigortası önem taşıyor. Alacak sigortaları tazminat fonksiyonunun yanı sıra müşterilerin risk analizleri ve kontrolü açısından risk danışmanlığı, yeni pazar ve müşterilerde kontrollü büyüme gibi imkanlar da sağlıyor.
KOBİ’LERDE DEVLET DESTEKLİ TİCARİ ALACAK SİGORTASI BAŞLADI
Küçük ve Orta Ölçekli İşletmeler (KOBİ)’lerin alacaklarını tazmin edememeleri durumunda zararlarını karşılamak amacıyla 2018 yılında Devlet Destekli Alacak Sigortası sistemi oluşturulmuştu.
Bu sistem 2019 yılı başında uygulanılmaya başlandı. Bu sigorta ile KOBİ’lerin vadeli alacaklarının vadesinde tahsil edilmeme riskine karşı teminat altına alınması hedefleniyor. Sigorta yaptıran işletme alacağını tahsil edemediğinde devreye sigorta giriyor ve KOBİ’nin zararını karşılıyor.
YILLIK CİROSU 125 MİLYON TL’NİN ALTINDA OLAN KOBİ’LER
Alacak sigortası, yıllık cirosu 125 milyon TL’nin altında olan KOBİ’lerden başvuru tarihinden itibaren en az iki yıl önce kurulan ve Olağandışı Riskler Yönetim Merkezi tarafından belirlenen risk değerlendirme kriterlerini sağlayanlara sunuluyor.
Sistemde yurt içi vadeli satışlardan doğan alacaklar sigorta kapsamında. İhracat ise sigorta kapsamı dışında bulunuyor. KOBİ’ler en fazla 25 milyon TL’ye kadar olan vadeli ve faturalı alacaklarını sigortalatabiliyor.
KOBİ’lerin son mali yılda vadeli satışlarından elde ettiği cirosu üzerinden devlet destekli alacak sigortası yapılıyor. Bu şekilde KOBİ’nin alacağı olduğu işletmelere sigorta teminatı veriliyor. Bir anlamda bunlara kredi açılmış oluyor.
ALICILARIN RİSK DEĞERLENDİRMELERİ YAPILIYOR
Risk değerlendirmesi Hazine ve Maliye Bakanlığı’na bağlı Olağandışı Riskler Yönetim Merkezi tarafından yapılıyor. KOBİ’nin alacağının bulunduğu şirketlerin mali durumu ve borç ödeme kapasitesine ilişkin araştırma yapılıyor.
Şirketin bilançosu ve borçları inceleniyor. Risk değerlendirmesi yapılan her bir alıcı için KOBİ tarafından 10 TL ödeniyor. Bu risk değerlendirmesi sonucunda KOBİ’nin alacağının bulunduğu şirketlerin her birine 1 ile 6 arasında skor veriliyor. 1 en düşük riskli şirket, 6 ise en yüksek riskli şirket anlamına geliyor. 1-5 arasında skoru olanlara farklı oranlarda kredi limiti tahsis ediliyor. Skoru 6 olan en yüksek riskli şirketler için sigorta yaptırmak isteyen KOBİ’lere sigorta teminatı verilmiyor.
PRİM PEŞİN OLARAK VEYA TAKSİTLE ÖDENEBİLİYOR
Sigorta primleri, verilebilecek teminat tutarları ve muafiyetler Hazine ve Maliye Bakanlığı tarafından yönetmelik ile belirlenmiş durumda. Sigorta şirketleri belirlenen tarife üzerinden sigorta yapıyor.
Sistemde standart bir prim bulunmuyor. Firmanın cirosuna ve alacakların vadelerine göre ödenecek prim değişiyor. Prim peşin olarak veya taksitle ödenebiliyor. Hasar ödemelerinde de limitler bulunuyor. Risk skorlarına göre ödenecek teminatlar da değişiyor.
ZARARIN 2.500 TL’NİN ALTINDA OLMASI HALİNDE TAZMİNAT ÖDENMİYOR
Ayrıca zararın 2.500 TL’nin altında olması durumunda bir tazminat ödenmiyor, bu tutarı KOBİ karşılıyor. Sistem kapsamındaki hasar ödemeleri Olağandışı Riskler Yönetim Merkezi altında oluşturulan havuzdan yapılıyor. Havuzun yeterli gelmediği durumda ise hasarı devlet ödeyecek.
İşletmelerin vadeli alacaklarını tahsil edememe riskine karşılık önemli bir enstrüman olarak gelişen alacak sigortaları ile işletmeler risklerini daha iyi yönetebiliyor. Hazine ve Maliye Bakanlığı tarafından KOBİ’lere yönelik geliştirilen devlet destekli alacak sigortası sistemi ise KOBİ’lerin alacaklarını tahsil edemediklerinde karşılaşabilecekleri riskleri büyük oranda azaltıyor.
Ayrıca bankalardan kredi almalarına imkan sağlıyor. Bunun yanı sıra KOBİ’lerin yüksek riskli müşteriler ile çalışmasının önüne geçiyor. Bu da zaten yeterince güçlü olmayan KOBİ’lere can suyu oluyor. Alacak sigortası sayesinde KOBİ’ler alacak risklerini daha iyi yönetebiliyor. Bu nedenle başta KOBİ’ler olmak üzere vadeli alacakları bulunan tüm işletmelerin alacak sigortalarını iş süreçlerinde etkili bir şekilde kullanması önem taşıyor.
Gürdoğan Yurtsever
Turcomoney Dergisi’nin Mayıs 2019 sayısında yayımlanmıştır.