Teknoloji ve bilişim alanlarında yaşanan büyük değişim başta finans olmak üzere hemen her sektörü derinden etkiliyor. Geleneksel iş yapış modelleri hızla değişiyor, yeni iş yapış modelleri gelişiyor.
Bunun yanı sıra küreselleşmenin yeni bir safhaya geçmesine tanıklık ediyoruz. Ülkeler arasında ticaret savaşları, ekonomik, sosyal ve siyasal çatışmalar yaşanıyor. Bütün bunlar dünyanın, devletlerin, kurumların ve bireylerin karşı karşıya bulunduğu riskleri ve belirsizlikleri artırıyor, değiştiriyor ve yeni risklere neden oluyor.
Bunların da etkisiyle hem uluslararası hem de ulusal düzeyde her sektörü ilgilendiren standartlar, kurallar ve yasal düzenlemeler giderek artıyor, sıkılaşıyor, karmaşıklaşıyor ve daha kompleks hale geliyor.
Düzenlemelerin etki alanı genişliyor. Yeni düzenleyici otoriteler ortaya çıkıyor. Bunun yanı sıra denetimler artıyor ve verilen cezalar da yükseliyor. Çeşitli düzenlemelere yönelik ihlaller nedeniyle başta finans kurumları olmak üzere birçok kuruluşun çok yüksek tutarlı cezalar ile karşı karşıya kaldığı görülüyor. Bunlar da kuruluşlar açısından büyük maddi ve itibar kayıplarına neden olabiliyor.
MEVZUAT UYUM FONKSİYONU KRİTİK BİR ROL ÜSTLENİYOR
Özellikle koronavirüs nedeniyle ilan edilen pandeminin oluşturduğu yeni ve olağanüstü koşulların bu riskleri daha da artırdığı görülüyor. Çok çeşitli kamu kurumları ve düzenleyici otoriteler tarafından yeni kurallar getiriliyor, raporlar talep ediliyor. Bunlar için ilgili kuruluşlara çok kısa süreler veriliyor. Belirtilen sürelerde gerekli geliştirmelerin yapılması ve taleplerin yerine getirilmesi gerekiyor.
Fakat bu taleplerin çoğu için sistemsel geliştirmeler yapılması gerektiği ve bu nedenle yazılım geliştirme gibi süreçlerin işletilmesi gerektiği için taleplerin zamanında yerine getirilmesinde kuruluşlar büyük güçlükle karşılaşabiliyor. Mevzuat uyum maliyetleri giderek yükseliyor.
Kuruluşlar mevcut kaynaklarının çoğunu ve zamanlarını ana faaliyet alanlarını geliştirmekten daha çok düzenlemelere uyum çalışmalarına ayırmak durumunda kalabiliyor. Bu nedenle yapılan düzenlemelere, kamu kurumları ile düzenleyici otoritelerin taleplerine uyum sağlamak ve zamanında karşılamak, böylece yüksek cezalardan korunmak işletmeler ve diğer kuruluşlar için büyük önem taşıyor.
Bunun için de kuruluşların mevzuat düzenlemelerine yönelik uyum programları oluşturmaları ve uygulamaları gerekiyor. Bu süreçte de kuruluşlardaki mevzuat uyum fonksiyonu çok önemli bir rol üstleniyor. Mevzuat uyum bölümleri ve birimleri ile bunlarda çalışan mevzuat uyum personelinin faaliyetlerinin etkinliği kuruluşlar açısından daha kritik bir hale dönüşüyor.
REGÜLASYON TEKNOLOJİLERİ GELİŞİYOR
Teknolojinin her alanda geliştiği günümüzde mevzuat düzenlemelerine uyum sürecinde de teknoloji kullanımının önemi her geçen gün artıyor. Kuruluşların mevzuata uyum riskini yönetmeleri için çeşitli yazılımlar kullanması zorunlu hale geliyor.
Kamu kurumları veya düzenleyici otoriteler tarafından yapılan yeni düzenlemelerin takip edilmesi, analiz edilmesi, bankaya zamanında ve doğru bir şekilde entegrasyonu süreçlerinin manuel yürütülmesi veya basit yazılımlar kullanılması artık yeterli gelmiyor. Bunlar için daha gelişmiş ve kapsamlı teknolojik çözümlerin ve yazılımların kullanılması gerekiyor.
Son dönemlerde bu açıdan önemli gelişmeler olduğu görülüyor. Regülasyonlar konusunda yenilikçi teknolojik çözümler geliştiriliyor. Buna regülasyon teknolojileri anlamına gelen “RegTech” deniyor. Bu şekilde regülasyonlar ve teknoloji birleşiyor. Düzenlemelere uyum süreci kolaylaşıyor.
Bu teknolojileri kullanan firmalar regülasyonlardan kaynaklanan yükümlülüklerini çok daha iyi takip edebiliyor, düzenlemelere aykırılıkları anlık olarak görebiliyor ve sorumluluklarını yerine getirebiliyor.
Bu konuda yönetişim, risk, uyum (GRC) gibi bütüncül yazılımlardan farklı sektörlere, alanlara ve düzenlemelere yönelik özel yazılımlara kadar farklı çözümler ve yazılımlar geliştiriliyor. Mevzuat düzenlemelerine gecikmeden uyum sağlamak için gerçek zamanlı uyum gibi kavramlar ön plana çıkıyor.
REGTECH KULLANIMININ YAYGINLAŞMASI ÖNEM TAŞIYOR
Önceleri finansal teknolojiler için kullanılan FinTech kavramının bir alt dalı gibi olarak algılanan regülasyon teknolojilerinin önemi giderek artıyor ve başlıbaşına bir alan olarak kabul görüyor. Yeni düzenlemelerin sayesinde RegTech konusunda her geçen gün yeni çözümler üzerinde çalışılıyor.
Başta bankacılık ve diğer finans şirketleri olmak üzere bu teknolojilerin kullanımı giderek artıyor. Bu tür teknolojik çözümler kullanılmadan uyum risklerinin etkili yönetilmesi artık giderek zorlaşıyor. Bu nedenle giderek daha fazla kuruluş bu tür teknolojileri kullanmaya yöneliyor. Özellikle büyük veri, yapay zeka, makine öğrenmesi, bulut teknolojileri, blockchain gibi teknolojiler regülasyon teknolojilerinin gelişmesinde hızlandırıcı etkide bulunuyor.
Bu şekilde kuruluşların uyum faaliyetleri daha hızlı, otomatize, etkin ve verimli yönetilebiliyor, uyum maliyetleri ve riskleri azaltılabiliyor. Talep edilen raporlar daha hızlı ve doğru bir şekilde üretilebiliyor. Kuruluşlar ve ilgili otoriteler tarafından anlık bilgi alınabiliyor ve analiz edilebiliyor.
RegTech böylece şeffaflığın artmasına katkı sağlıyor. Gelecekte bu alanın çok daha hızlı gelişeceği öngörülüyor. Bununla birlikte ihtiyacın büyüklüğü dikkate alındığında bu alanda alınması gereken daha çok mesafe olduğunu, bu konuda yeni yatırımlar, çözümler ve yazılımlar üretilmesinin de gerekli olduğunu belirtmek gerekiyor.
KURULUŞLARIN UYUM RİSKLERİNİ ETKİLİ BİR ŞEKİLDE YÖNETMESİ MÜMKÜN OLABİLECEK
Ayrıca üçüncü parti firmalar tarafından geliştirilen bu teknolojilerin kuruluşlara entegrasyonu sürecinde çeşitli riskler ortaya çıkabiliyor. Bu nedenle kuruluşlar tarafından bu risklerin de etkili yönetilmesi, bu konuda önlemler alınması ve süreçler geliştirilmesi, gerekirse uzman firmalardan danışmanlık alınması önem taşıyor.
Bunlar yapıldığı takdirde kuruluşların uyum risklerini etkili bir şekilde yönetmesi mümkün olabilecek, kuruluşlar yasalar ve kendilerini etkileyen diğer düzenlemelere uyumsuzluk nedeniyle oluşabilecek cezalar ile diğer maddi ve manevi kayıplardan korunabileceklerdir. Bunun için başta finans gibi regülasyon yoğun sektörlerde faaliyet gösteren kuruluşlar olmak üzere buna ihtiyaç duyan kuruluşların regülasyon teknolojilerini kullanmaları, bu konudaki farkındalığın yükselmesi ve yatırımların artması önem taşıyor.
Gürdoğan Yurtsever
Turcomoney Dergisi’nin Temmuz 2020 sayısında yayımlanmıştır.